PRP ve Kök Hücre Tedavileri

PRP ve kök hücre (Platelet Rich Plasma), ya da diğer adıyla Trombositten Zengin Plazma, kişinin kendi kanından hazırlanan ve tıbbın birçok alanında iyileşmeyi uyarmak ve düzenlemek için kullanılan bir yöntemdir. Kullanımda olan onlarca PRP ve kök hücre hazırlama kiti yardımıyla, hastadan 10-60 ml arasında kan kol damarından alınır, bu kan tek kullanımlık özel filtreler ve santrifüj cihazları ile ayrıştırılarak istenmeyen kısımları uzaklaştırılır. Ayrıştırılan 2-6 ml kısım, trombositten zengin plazmayı içerir ve birçok kas iskelet sistemi yaralanmasında uygulanır. Trombositlerin asıl görevi, bir yaralanma olduğu anda meydana gelen kanamayı durduran pıhtıyı oluşturmaktır. Bunun yanında dokunun onarımı ve iyileşmesine katkıda bulunan onlarca büyüme faktörü içerirler. Bu büyüme faktörleri ortama verildiğinde, vücudun kendi iyileşme mekanizmalarına destek olarak hasarlı dokulardaki tamire yardımcı olurlar.

Kök hücre tedavisinin farkı ise hastanın kök hücre açısından zengin leğen kemiğinden, veya karın bölgesi yağ dokusundan lokal (bölgesel) anestezi altında özel bir iğne ile alınmasıdır. Etkinlik olarak daha üstün olup tek seansta tamamlanması en büyük avantajlarıdır.

Kök hücreler, kendi kendini yenileme kapasitesine ve uygun koşullar altında çeşitli doku türlerine dönüşebilme özelliğine sahip hücrelerdir. Anne karnında fötüsteki kök hücreler birçok doku tipine farklılaşabilme özelliğine sahip iken erişkin kök hücrelerin farklılaşması genellikle bulundukları doku ile sınırlıdır ve uygun koşullar altında bazıları değişebilme ve çok güçlü hale gelebilme yeteneğine sahiplerdir. Bu, kemik iliği, deri, yağ dokusu kökenli diğer birçok dokularda bulunan erişkin kök hücreler için geçerlidir. Bu hücreler kemik, kıkırdak, tendon, bağ, yağ dokusu kökenli diğer dokulara dönüşebilirler.Uygulanmalarınında hastanın kendi hücreleri kullandığından bağışıklık sistemi veya alleri ile ilgili herhangi bir sorun oluşmamaktadır. Kemik iliği, yağ ve cilt dokularından elde edilebilen bu hücreler kıkırdak, kemik, kas, tendon, bağ ve yağa farklılaşabilen çok güçlü hücrelerdir. Bu, bilim insanlarının bu hücrelerin biyolojisini incelemelerini ve böylece uygun biyolojik ve mekanik özelliklere sahip istenen dokulara uygun şekilde dönüştürülmelerini sağlamıştır. Uygun büyüme faktörleri ile kemik ve kıkırdaktaki büyük kusurları biyolojik olarak onarmanın mümkün olacağı görülmektedir.

PRP ve kök hücre genel cerrahi, plastik cerrahi ve ortopedinin değişik alanlarında uygulanmıştır. Bunlar içinde ortopedik kullanımları birkaç başlık altında özetlenebiliriz.

➤ Tenisçi Dirseği:

Dirsekte el bileği ve parmakları yukarı kaldıran adalelerin başlangıç yerindeki zedelenmeler için kullanılan bir tanımdır Kolun ve elin aşırı kullanımından kaynaklanan ve ağrılı bir rahatsızlık olan tenisçi dirseği, raket sporlarıyla uğraşan kişilerde yaygın olarak görülmekle birlikte el bileği ile tekrarlayan ve zorlayıcı işler yapan bireylerde de sıklıkla ortaya çıkabilir

Tenisçi dirseği hastalığının ilk belirtisi yavaş başlayan ve gittikçe artan dirsek ağrısıdır. Gündelik Tenisçi dirseğinde PRP ve kök hücre uygulamaları ile %79-93 oranında başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bu oran daha eski bir tedavi yöntemi olan kortizon uygulaması ile elde edilen sonuçlardan daha iyidir, ayrıca kortizon uygulamasının dezavantajlarından kaçınılmış olur.

➤ Aşil Tendon Yaralanmaları:

PRP ve kök hücre uygulamaları ile %80 civarında başarılı sonuçlar bildirilmiştir. Bu hasta grubunda istirahat, ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleri ile yeterli sonuç alınamayan durumlarda PRP ve kök hücre tercih edilmelidir.

➤ Topuk Dikeni:

İstirahat, uygun tabanlık kullanımı, ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleri ile yeterli sonuç alınamayan durumlarda PRP ve kök hücre tercih edilmelidir. Yayınlarda %80 üzerinde başarılı sonuçlar raporlanmıştır. Tarif edilen tedavilere PRP ve kök hücre uygulaması sonrası devam edilmesi başarı şansını daha da artırmaktadır.

➤ Diz Bağ Yaralanmaları:

Sporcularda sık görülen iç yan bağ yaralanmaları sonrası PRP ve kök hücre enjeksiyonları ile daha hızlı iyileşme ve daha kısa sürede spora dönüş olduğunu gösteren çalışmalar bol miktarda vardır.

➤ Kas Yaralanmaları:

Çeşitli zorlamalar sonrası görülen kas yırtıkları veya kas içi kanamalarda PRP ve kök hücre enjeksiyonları ile daha hızlı iyileşme olduğu bildirilmiştir. Bu uygulamaların yapıldığı sporcularda spora dönüş çok daha hızlı olabilmektedir.

➤ Diz Kireçlenmesi (Gonartroz):

Diz eklemindeki kireçlenmelerin erken evrelerinde PRP ve kök hücre enjeksiyonları ile 6 ay süreyle hastaların ağrılarında azalma ve fonksiyonlarında düzelme olduğu bildirilmiştir. Karşılaştırmalı çalışmalarda PRP enjeksiyonlarının diz içi hyalüronik asit (kıkırdak vitaminleri) enjeksiyonlarına göre daha üstün olduğu gösterilmiştir.

➤ Omuz Kas Yaralanmaları:

Omuz hareketlerini sağlayan kas hasarlı seçilmiş hastalarda PRP ve kök hücre uygulamaları belirgin olarak fayda sağlamaktadır. Fizik tedavi ile desteklenmesi başarı oranlarını artırmaktadır.

➤ Kıkırdak Onarımına Destek Olarak:

Genç hastalardaki kıkırdak yaralanmalarının tedavisi halen önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde hasarlı eklem kıkırdağını orijinal mimari yapısı ve biyolojik özellikleri ile yeniden oluşturmak mümkün değildir. Birçok tedavi yöntemi ile oluşturulan tamir dokusunun kalitesini artırmak için PRP ve kök hücre uygulamaları gündeme gelmiştir. Kıkırdak onarımında kullanılan ve matriks adı verilen biyolojik örtüler, içlerinde hücrelerin gelişmesi ve kıkırdağa dönüşmesi için uygun ortamı sağlayan sentetik ve eriyebilen yapılardır. Bu matrikslerle beraber PRP ve kök hücre veya kemik iliği konsantresi uygulamaları ile daha yüksek kalitede bir onarım dokusu elde edilebileceği gösterilmiştir. Günümüzde PRP ve kök hücre’nin en çok üzerinde çalışılan ve en heyecan verici alanlarından birisi de budur.

Hastalığın cevabına göre birer hafta arayla 3 kez tekrarlanabilir. PRP ve kök hücre uygulaması steril şartlarda yapılmalıdır. Günümüzde PRP ve kök hücre birkaç şekilde uygulanabilir. En sık uygulama şekli, bir iğne yardımıyla hedef dokuya enjekte edilmesidir. Başka bir uygulama yöntemi jöle şeklinde hazırlanan PRP VE kök hücre’nin ameliyat sırasında etki göstermesi istenilen bölgeye yerleştirilmesidir. Son olarak PRP ve kök hücre, kıkırdak onarımı için yerleştirilen doku öncüsü materyallerin etkinliğini artırmak için ameliyat sırasında emdirilerek kullanılabilir.

PRP ve kök hücre uygulandıktan sonra, ağrı için buz uygulaması ve parasetamol türevi ağrı kesicilerin(parol, aprol) kullanılması uygundur. Non-steriod anti-inflamatuar ilaçlar (voltaren, naproksen, majezik gibi) PRP ve kök hücre uygulamasının etkinliğini azaltacağı için önerilmez. İstirahat, iyileşmenin önemli bir parçasıdır ve bu nedenle prp ve kök hücre uygulaması sonrası zorlayıcı egzersiz ve sporlar tedavi süresince önerilmez. Basit germe egzersizleri yapılabilir, ancak dirence karşı ağırlık çalışmalarından kaçınılmalıdır. Bandajlar ve basit bileklikler uygulanabilir. Spor ve antrenmana dönüş süresi 3-6 hafta arasındadır. PRP VE KÖK HÜCRE uygulamasından sonra kullanabileceğiniz ilaçlar ve spora dönüş sürenizi doktorunuza sormanız uygun olacaktır.

PRP ve kök hücre uygulaması sonrası düşük oranda enjeksiyon bölgesinde şişlik ve ağrı olabilir. Bu ağrı birkaç gün devam edebilir, ancak basit ağrı kesiciler ve buz uygulaması ile bu sorun giderilebilir. Bunun dışında PRP ve kök hücre uygulamasının böbrek, karaciğer ve mide gibi iç organlarda yan etkisi yoktur. Kişinin kendi kanı kullanıldığı için allerjik reaksiyon yapma riski yoktur.

Karşılaştırmalı çalışmalarda PRP ve kök hücre ve kök hücre uygulamalarının diz içi hyalüronik asit (kıkırdak vitaminleri) enjeksiyonlarına göre daha üstün olduğu gösterilmiştir. Uygulama yapılan hastaların ağrılarında azalma ve fonksiyonlarında düzelme olduğu bildirilmiştir. Cerrahiye gitme sürelerde artış ve cerrahi ihtiyacında azalmalar belirtilmektedir. Basit bir enjeksiyon olması itibari ile poliklinik şartlarında uygulanabilmesi, bekleme ve hazırlama süresinin çok kısa olması ve çok daha düşük maliyeti kök hücre tedavilerinden belirgin avantaj da sağlamaktadır. Ayrıca kortizon uygulamalarının yan etkileri bu uygulamada görülmemektedir.